De Erfenis. Een documentaire over een vader die al vijftien jaar depressief is en een dochter heeft die vijftien is. Deze man is Daan van der Elsken, zoon van de beroemde fotograaf Ed van der Elsken. Daan wil de relatie met zijn dochter redden en gaat daarvoor de confrontatie met zijn overleden vader aan. Dit is het verhaal van de prachtige documentaire “De Erfenis” van Joris Postema die nu in verschillende filmhuizen draait. Het is een eerlijk portret geworden van een man in depressie en zijn zoektocht naar de waarheid. Een verhaal met veel herkenbare elementen voor mezelf en vaders/mannen in het algemeen.
“De Erfenis” zit vol met thema’s waar ik een heel boek over kan schrijven. Om het behapbaar te maken, behandel ik kort de thema’s die ik als vadercoach zie. Ik heb gepoogd om het spoilervrij te houden. Wat ik “verklap” zijn geen grootse zaken. Ook na het lezen van dit blog blijft de documentaire meer dan de moeite waard om te gaan kijken.
Moed
Daan is een moedige man. Hij heeft op zijn vijftiende de moed gehad om het nest te verlaten en los te komen van wat hem pijn deed. En nu heeft hij de moed om de confrontatie aan te gaan met zijn depressie in plaats van zijn heil te zoeken in medicatie. Zijn motivatie is de relatie met zijn dochter die op spanning staat. Het moment dat hij vertelt dat hij dit voor haar doet zodat zij gelukkig kan zijn raakt mij als vader. Ik herken de drive om te veranderen omwille van de relatie met je kind(eren). Dat maakt het vaderschap zo mooi en uitdagend tegelijkertijd. Daar is wel een flinke dosis moed voor nodig en het is mooi hoe Daan daarin staat.
Slachtofferrol
Naast dat Daan een moedige man is, zit hij ook vast in het slachtofferschap. Als jongetje is hij diep gekwetst door het dominante gedrag van zijn vader en heeft hij vaderlijke affectie, trots en begeleiding gemist. Als volwassen man laat hij zich voornamelijk leiden door de pijn die hij als kind heeft opgelopen en dat is volgens mij de reden van zijn depressieve gevoelens. Wanneer de pijn en het verdriet van vroeger geen ruimte krijgt, gaat het op andere manieren om aandacht vragen. Wij mensen kunnen die gevoelens op allerlei manieren onderdrukken. Daan heeft dat als jongvolwassene gedaan met drugs.
Op het moment dat pijnlijke of ongemakkelijke gevoelens van vroeger de ruimte krijgen kan er een ‘heling’ plaatsvinden en is een depressie niet meer nodig als signaal om wakker te worden. Dit gaat verder dan een zoektocht naar de oorzaak van een depressie zoals Daan het doet. Zijn manier is voornamelijk mentaal gericht en slaat dus het fysieke lijf over. Ik heb het van dichtbij meegemaakt met mijn vader en had hem gegund om, net als ik, het verleden te verwerken met lichaamswerk en meditatie. Dus ja, Daan is een moedige man en ik gun hem alsnog de begeleiding die hem uit het slachtofferschap haalt. Zelfs zijn zus benoemt het terwijl hij van alle kanten ontkent dat hij er als slachtoffer in zit.
Schaduw
Doordat Daan de positie van slachtoffer inneemt, ziet hij niet dat hij veel dingen hetzelfde doet als zijn vader. Hij is net zo perfectionistisch en dominant. Alleen komt het er niet zo direct uit als bij zijn vader, omdat Daan het anders wil doen. Zo geeft hij zelf toe dat hij zijn dochter meer aandacht geeft dan hij van zijn vader kreeg, en ook meer dan gezond is. Door het anders te willen doen dan zijn vader, onderdrukt hij eigenschappen die hij van zijn vader heeft gekopieerd. Die eigenschappen komen terecht in de schaduwkant die elk mens heeft. Dat is die kant van jezelf die je liever niet ziet en zichtbaar wordt wanneer je je aan iemand anders zijn gedrag ergert of dit bij je kinderen gespiegeld ziet.
Boosheid
Volgens mij is Daan heel erg boos en weet hij dat heel goed te onderdrukken. Hij voelt zich gekwetst door zijn vader en is eigenlijk boos op hem. Alleen staat hij het zichzelf niet toe om alsnog boos op hem te zijn. Het is prachtig hoe Daan aan het begin van het verhaal een opening voelt naar zijn vader. En er is meer nodig dan begrip, vergeving en compassie. Het kind in hem is boos en die krijgt geen ruimte. Resultaat: hij wordt depressief. Als hij alsnog die boosheid de ruimte geeft, kan hij zijn eigen kracht weer voelen en uit de positie van het slachtoffer stappen. En dat is niet makkelijk. Ik heb er lang over gedaan om te zien dat het slachtofferschap mijn voorkeur had en ik dat omzeilde door heel hard aan mijn bewustzijn en persoonlijke ontwikkeling te werken. Pas toen ik met mijn boosheid aan de slag ging, kon ik kiezen voor een volwassen perspectief, voor persoonlijk leiderschap.
Herkenning!
Zoals al een paar keer genoemd herken ik veel van mijzelf in Daan. Zo vast als dat hij in depressie zit, heb ik gelukkig nooit bij mezelf meegemaakt. Wel bij mijn vader, dus het komt wel dichtbij. En dat hij in de slachtofferrol blijft hangen is mij zeer bekend. Het is ook lastig om dit niet te doen. Onze hele samenleving opereert vanuit het slachtoffer. Het vergt veel lef en de juiste mensen om je heen om dat te doorzien en om een andere keuze te maken. Wat dat betreft vind ik Joris Postema, de regisseur, een topkerel die als een broeder met hem in contact is. Hij weet Daan steeds weer uit te dagen zoals mannen dat bij elkaar kunnen: scherpte vanuit liefde. Mijn complimenten aan Joris. Hij laat zien wat veel meer mannen voor elkaar kunnen betekenen. Ik zou niet meer zonder dat soort mannen in mijn leven kunnen.
Wat ik in Daan herken, zie ik ook bij veel vaders/mannen om mij heen. Allemaal op hun eigen manier en zoekende naar de waarheid, er juist tegen vechten of overheen schreeuwen. We leven in een tijd dat veel mannen in een identiteitscrisis zitten: of heel gevoelig worden of juist (nog) meer macho. Respect voor Daan dat hij zichzelf zo laat zien en daarmee het probleem van veel mannen blootlegt. Respect voor hem als vader om, in het belang van de relatie met zijn dochter, zo’n pittig stuk met zijn eigen vader aan te kijken en aan te pakken.
Zien
Voor elke vader, en elke man en vrouw, is dit een documentaire om te zien. Voor meer informatie kan je terecht op de site (http://www.amstelfilm.nl/de-erfenis) van deze film. Hieronder de trailer. Alleen al die trailer heeft mij weten te pakken.
Reinhard zegt
Ik heb “De Erfenis” ook gezien. Ook bij mij maakte het veel los. Alweer een hele tijd geleden had ik het moeilijk met mijzelf en ging mijn leven de foute kant op. Natuurlijk vond ik dat mijn ouders en vooral mijn vader mij zijn eigen trauma’s en verkniptheden had doorgegeven. En toen zei er iemand keihard tegen mij: “Jij moet uitkijken voor zelfmedelijden.” Dit heeft heel veel in mijn eigen leven en in de verhouding met mijn ouders ten goede gekeerd.