Het laatste weekend van februari heb ik in de bergen doorgebracht die gewoonlijk ons uitzicht vormen. Samen met 3 andere vaders liep ik de wandelroute die ik midden december alleen verkende. Een driedaagse tocht waarin we ons richten op de uitdagingen van het vaderschap. Zo’n 1800 meter stijgen en dalen. Door witte, levendige dorpjes en door de stilte van de afgelegen natuur. Wandelen onder de warme zon en door verse sneeuw. Een indrukwekkende ervaring.
Ik was op pad met 3 Engelse mannen uit de omgeving. Vaders van kinderen in de leeftijd van 1,5 tot 27 jaar. Een hechte vriendengroep die al jaren met elkaar optrekt. Door hun regelmatige en nauwe contact spelen ze ook een rol in het leven van elkaars kinderen. We spraken over de bewuste keuzes die hierin gemaakt zijn. Een mooi voorbeeld vind ik die van Jim, vader van een tweeling (jongens van inmiddels 21 jaar) en een zoon van 9 jaar. Hij vroeg alle mannen die betrokken waren in het leven van zijn tweeling een brief naar hen te schrijven. Een persoonlijke brief met tips en ervaringen. Waardevolle dingen die ze de jongens graag mee wilden geven. Hij kan zich nog stukken hieruit herinneren die zijn zoons met hem gedeeld hebben.
Rite of passage
Jim en zijn partner bedachten het idee van de brief rond de verjaardag van de jongens, toen zij een jaar of 14-15 werden. Eigenlijk als een ritueel of ‘rite of passage’ zoals de Engelsen zeggen. Dit is een markering van het moment waarop iemand een nieuwe fase/groep/orde in groeit. Iedere cultuur over de hele wereld kent dit soort rituelen. Of kende, want in de Westerse cultuur lijken deze wel te verdwijnen, aldus deze mannen. Ik kan me nog zoiets herinneren van bij ons thuis. Wanneer een zus voor het eerst menstrueerde, werd dit gevierd. Mijn moeder ging dan iets speciaals doen met de betreffende zus. Van meisje naar vrouw. Maar van jongen naar man? Ik probeer me te bedenken wat daarmee gebeurde in ons gezin. Of in de kringen waar ik thuis was. Voor de mannen met wie ik wandelde is dat een gebrek dat serieus mag worden genomen in onze huidige cultuur. Zeker vandaag de dag, maar ook al in hún jeugd.
Alan, een andere vader die mee was, denkt dat hij vanuit de (onbewuste) behoefte aan een duidelijke markering zijn eigen ‘rite of passage’ maar opgezocht heeft. Toen hij 19 was en het risicogebied van drugs en feesten al wat jaren verkende, kwam hij weer eens in aanraking met justitie. Zij stuurden hem naar een specifiek programma in een gevangenis dat bedoeld was om ‘zijn soort jongens’ als het ware te heropvoeden. Hij kwam terecht in wat later de laatste lichting bleek van een falend overheidsprogramma dat nog uit ging van het idee dat de wil van rebellerende adolescenten gebroken dient te worden. Terugkijkend verteld Alan dat het programma er vooral voor had gezorgd dat hij zijn vertrouwen in volwassenen verloor samen met het laatste beetje respect voor autoriteit dat hij nog had.
Rituelen: belangrijk?
Het maakt me benieuwd naar het belang van dit soort rituelen. Is dit iets dat we nodig hebben? Vervult het een natuurlijke behoefte die opspeelt tijdens een ‘normale’ ontwikkeling? Of zijn ze belangrijk voor een beperkte groep mensen, op basis van religieuze waarden of met het oog op onderscheiding? Om heel eerlijk te zijn..mijn eerste associatie met rite of passage was een kleine groep bosbewoners in een regenwoud die met een lapje voor en achter bloedige uitdagingen aangaan om vervolgens de overlevenden binnen te halen als echte mannen. Of de Bar Mitzvah, waarbij een Joods meisje of jongen op 13 jarige leeftijd verantwoordelijk wordt voor haar/zijn eigen acties. Ongenuanceerd natuurlijk, maar toch geeft dat een beeld.
Voor mij dus iets om opnieuw eens bij stil te staan en wat meer over te willen weten. Want hoe werkt of heeft dat dan gewerkt voor mij? En wat kan ik ermee richting mijn opgroeiende kinderen? Laatst was mijn dochter druk in de weer met jurken en lippenstift. Vaak komt ze dan opeens tevoorschijn in een geheel nieuwe outfit. Dit keer liep ze als een dametje zelfverzekerd langs me af terwijl ze mededeelde dat ze voortaan niet meer met haar speelgoed speelt. “Oh”, zei ik, vind je dat dan niet leuk meer?” Zij: “Ja, ik ben daar nu te groot voor.” Als ik haar moet geloven belandt ze zeer regelmatig van de ene in de volgende ontwikkelingsfase. Nu ze jong is doet ze dat tenminste nog met veel bombarie. Maar dat kan veranderen. Wat ik wel weet is dat óók ik iets leuks met haar ga doen wanneer die dag komt dat ik (waarschijnlijk via haar moeder 😉 ) hoor dat ze een vrouw is geworden!
Waardevolle momenten
Tijdens de wandeling mocht ik iets meemaken van de vriendschap tussen deze 3 mannen. In dat opzicht namen ze mij mee op hun wandeling. En dat was inspirerend. Het leverde momenten op die ik niet snel vergeet. Zoals de manier waarop ze elkaar tijdens de wandeling complimenteerden. Wat betreft hun vaderschap zijn het ieder erg verschillende types. En dat weten ze maar al te goed, maar juist daarin weten ze elkaar erg te waarderen en dat bovendien uit te spreken. Op een gegeven moment gaf Jim aan erg trots te zijn op zijn jongens en blij te zijn met de relatie die ze vandaag de dag hebben. Hij vervolgde dat hij denkt dat dat grotendeels komt doordat veel mensen gewoon als fijne mensen geboren worden. Alan hoorde dit en was het daar helemaal niet mee eens. Los van de voor de hand liggende nature – nurture discussie, vond Alan dat Jim zichzelf hiermee helemaal wegcijferde. Hij zette even kort en concreet uiteen welke dingen Jim deed en doet om zijn jongens positief te vormen en te beïnvloeden. Hij deed dat met zoveel persoonlijke en concrete voorbeelden dat Jim eigenlijk alleen maar kon slikken. En dat had Jim nodig, want, zoals Alan aanvoelde, kwam zijn opmerking niet uit het niets. Jim liep met een gevoel van tekortschieten in de huidige situatie met zijn jongste zoon.
Ook hoe een ongelofelijk gave boomhut + kabelbaan Lee heeft gemaakt voor zijn 8 jarige tweeling. Hoe Lee misschien worstelt in de dagelijkse omgang met zijn jongens, de hectiek thuis en het feit dat hij geen prater is. Maar ook hoe fijngevoelig hij is voor signalen en de daad bij het woord voegt. Het was geen complimenten-regen tijdens de wandeling. Maar hoe zeldzaam ook, het gebeurde over en weer. En dat vond ik prachtig om te zien.
Coming of age
De mannen kenden elkaar ook al voordat zij de rol van verantwoordelijke vaders op zich namen. Er is geen drug of feest te gek voor ze geweest. Nu, de 50 naderend of al voorbij, is er veel veranderd voor een ieder van hen. Wat me opviel is het enthousiasme waarmee ze in het leven staan. Het enthousiasme waarmee ze toen kozen voor een bepaalde levensstijl, de risico’s en de gevolgen hiervan. Datzelfde enthousiasme lijkt hen te drijven in de bewuste keuzes die zij nu maken voor een hele andere levensstijl. En dat enthousiasme kan heel besmettelijk zijn. Hopelijk houden ze dat vast. En hopelijk hebben hun kids een portie van dat enthousiasme voor het leven meegekregen. En helpt dat deze vaders en hun kinderen om de verbinding te houden, door alle keuzes, ontwikkelingen en gekke fase-markeringen heen.
Lees Interacties