Vaderschapsverlof: haalbaar en betaalbaar?

Vorige week was er in de Balie in Amsterdam een discussieavond over het thema vaderschapsverlof. Aanleiding was de verruiming van 2 naar 5 dagen die er nu eindelijk aankomt en het onderzoek van o.a. Rutgers onder vaders, zie het artikel in de NRC hierover.

Veel vaders geven in dat artikel aan dat die 5 dagen eigenlijk te weinig zijn om een echte binding met je kind te krijgen. Maar hoe zit het nu eigenlijk, hoe doen andere landen het, hoe doen andere mannen dit en wie gaat een verruiming betalen? Dit artikel is deels een samenvatting van de discussieavond (VDRS was er uiteraard bij), maar ook een eigen blik op de ontwikkelingen en de mogelijkheden.

 

Hoe ‘scoren’ wij in verhouding met andere landen?

Onderstaande plaatje zegt genoeg:

Bron: Rutgers

Er zijn inderdaad landen die het nog slechter doen in Europa, maar dit moeten we niet willen als modern land, toch? Tijdens de discussie ging het over hoe dat nou komt dat wij hier zo’n uitzondering in zijn. Een eensluidend antwoord is er niet, maar dat onze cultuur een belangrijke rol bij speelt is wel duidelijk.

 

Wat willen we eigenlijk?

Uit het onderzoek blijkt dat de overgrote meerderheid een flinke verruiming wil en dat is niet zo maar. Naast dat het uiteraard fijn is om als vader meer tijd met je kind door te kunnen brengen is het ook nog eens bewezen dat dit beter is voor het kind én voor de moeder. In de eerste 3 levensjaren van een kind gebeurt er heel veel, kinderen veranderen heel snel en ontwikkelen zich snel, dat weten wij vaders als geen ander. Hoe beter de band met je kind, hoe minder de kans is dat je kind afglijdt of zich afzondert. Meer tijd met je kinderen leidt aantoonbaar tot een betere ontwikkeling van je kind(eren), een betere toekomst, minder huiselijk geweld en een meer gelijkwaardige wereld (doordat kinderen zien dat zorgtaken beter verdeeld worden tussen vaders en moeders). Er zijn verschillende onderzoeken die dit aantonen.

Ook economisch gezien levert een verruiming veel op. Uit Zweeds onderzoek bleek dat voor elke maand dat vaders verlof opnamen het inkomen van die moeders met bijna 7 procent steeg! Bovendien daalt het ziekteverzuim met 5 tot 10 procent.

 

Wat kost dat en wie gaat het betalen?

Natuurlijk gaan de kosten voor de baten uit. Maar is het überhaupt op te brengen? Bedragen van 200 miljoen circuleren al in de media en het bedrijfsleven ziet de bui al hangen. En de overheid hiervoor op laten draaien helpt ook al niet, want dan krijgen we het in de vorm van belasting alsnog voorgeschoteld. Volgens de PvdA is het Duitse systeem een interessant model om als voorbeeld te hanteren. Dat ‘Duitse systeem’ bestaat inmiddels 10 jaar en maakt het mogelijk voor ouders om opgeteld een jaar fulltime thuis te zijn voor de kinderen tegen 65% van het inkomen. Als de vader minimaal 2 maanden van dit verlof opneemt dan geldt deze regeling zelfs 14 maanden. In de praktijk blijkt dat driekwart van de vaders maximaal 2 maanden opneemt. Een kwart dus meer dan die 2 maanden. Oké, het kan beter, maar het verschil met de Nederlandse regeling is desondanks behoorlijk groot.

Ik ben voorstander van het delen van de lasten, omdat de lusten van een betere regeling ook ten bate van alle partijen komen. Dus: aanvulling tot 66% van het inkomen, waarbij de helft ten laste van de overheid en de helft ten laste van de werkgever (beide 33% dus). De voordelen op een rijtje:

  • Minder ziekteverzuim (5 à 10 procent, zoals in Zweden is bewezen) is een voordeel voor alle partijen, vooral voor werkgevers en op termijn voor de overheid.
  • Toename in de productiviteit (meer focus doordat thuis alles beter geregeld is en minder afhankelijkheid van opvang, minder stress) is een voordeel voor werkgevers en werknemers.
  • Toename van het inkomen van de moeder (bijna 7% voor iedere maand vaderschapsverlof) is een voordeel voor de ouders en ook voor de overheid (hoger inkomen betekent immers meer belastinginkomsten.
  • Verbetering van de arbeidsparticipatie van de vrouw (speerpunt vanuit de overheid) betekent een voordeel voor alle partijen.

Voor het financieren van de kosten kan ook, zoals in Denemarken, gekozen worden voor het instellen van een fonds dat door overheid en bedrijfsleven wordt opgericht. Dat maakt het met name voor kleine ondernemers beter op te brengen. In Denemarken worden 2 weken vaderschapsverlof zelfs geheel vergoed uit zo’n fonds.

 

Of toch het hele systeem op z’n kop zetten?

Wat uiteraard ook kan is het hele ouderschapsverlof anders inrichten: één ouderschapsverlof instellen dat verdeeld kan worden tussen de partners. Dat zie je in sommige landen om ons heen ook toegepast worden. Daarbij zie je wel vaak dat in de meeste gevallen de vrouw daar gebruik van maakt en de man veel minder. Dat is voor een groot deel cultureel ingegeven. Ik geloof ook niet dat dit voor Nederland een goede optie zou zijn. In Zweden is er een periode van een maand die alleen door de vader opgenomen mag worden, in Noorwegen is dat zelfs 14 weken. En in Duitsland krijg je dus 2 maanden extra als vader minstens 2 maanden opneemt, in Italië krijg je een maand extra als de vader 3 maanden opneemt (zie voor een compleet overzicht dit rapport van het ILO, de Internationale Arbeidsorganisatie van de VN, vanaf pagina 52 gaat het over vaderschapsverlof). Zonder cultuurverandering gaat dit niet werken denk ik en we weten hoe lang dat vaak duurt.

 

Wat moet er veranderen?

Dat er iets moet veranderen is volgens mij wel duidelijk. Een verruiming van het vaderschapsverlof naar 3 maanden is geen overbodige luxe en een uitstekende investering in onze maatschappij. Een investering met ook nog eens een uitstekend rendement voor alle partijen: overheid, ouders én werkgevers. Dat werd ten dele duidelijk tijdens de discussieavond in De Balie. De vertegenwoordiger van de werkgevers zag het nog niet direct zitten, misschien dat een concreet voorstel en wat aanvullende cijfers hen over de streep kan trekken. Dat verlof zou dan (in overleg) zelf in te plannen moeten zijn en niet inwisselbaar.

 

Wat kan je zelf doen?

Zoals medebestuurslid Robin de Jong tijdens de discussie aangaf: je kan zelf ook het initiatief nemen! Maak dus gezamenlijk een keuze op basis van wat je wil en wat de financiële mogelijkheden zijn. In de meeste gevallen betekent minder werken minder inkomsten en dat moet uiteraard wel kunnen. En meestal betekent dat dat je in materieel opzicht in moet leveren: 1 auto in plaats van 2, minder op vakantie, geen nieuw bankstel of tv, bezuinigen op allerlei zaken… Ik kan uiteraard niet bij iedereen in de portemonnee kijken, maar je kunt vaak meer dan je denkt. En uiteindelijk gaat het erom of je het echt wil: meer tijd besteden aan je kinderen. Er is tenslotte niemand die aan het eind zegt: ik wou dat ik minder tijd aan mijn kinderen had besteed…

 

 

Niels Meijerink

Uit de strenge winter van '63. Freelancer, zzp-er, zp-er of hoe je het ook wil noemen. Vooral product owner en communicatieadviseur, ervaring met ICT/online dingen. En vader, al ruim 22 jaar ervaring met dat laatste. Inmiddels 3 kinderen, 18, 21 en 22. Daarnaast gek op natuur en koken/bakken. Opgegroeid in Arnhem en omgeving, via Utrecht en het verre Oosten terechtgekomen in de prachtige hanzestad Deventer. Is de online redacteur van dit platform en blogt ook uit ervaring, de dagelijkse praktijk en vanuit de keuken.

Lees Interacties

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *