Wilskracht, onmisbaar voor vaders én kinderen

Wilskracht?!

Je kent het wel, eenmaal aan het eind van je Latijn ben je bereid om alles toe te geven, zolang jij maar met rust gelaten wordt. Voldoende wilskracht is dan een mooi fundament voor het vaderschap.

De term Wilskracht is in de literatuur over opvoeden (maar ook in de managementliteratuur) niet erg in de mode. Het woord heeft een negatieve lading. Het associeert met moeite, afzien, straffen, Jo Frost, jaren 60 etc. Termen als passie, liefde, warmte en aandacht spreken nu een maal veel meer tot de verbeelding.

Om toch je interesse te wekken in dit artikel:
Doordat wilskracht ondergewaardeerd is lopen wij zelf en onze kinderen veel mis. Nu en in de toekomst. Sterker nog, met al onze goede bedoelingen zijn we het succes van onze kinderen aan het dwarsbomen!

Wat is wilskracht?

We weten allemaal dat wilskracht heel bepalend is voor het behalen van een doel. Om iets te bereiken of om ergens mee te stoppen. Maar velen denken dat je nu eenmaal gezegend bent met een bepaalde hoeveelheid wilskracht en dat je het daarmee moet doen. Dat is dus niet waar. Belangrijke wetenschappers als Roy Baumeister en Kelly McGonigal (op Youtube veel interessante filmpjes) hebben al jaren geleden de volgende twee conclusies getrokken:

1. IQ en wilskracht zijn de enige eigenschappen die bewezen positief effect hebben op succes. Wilskracht nóg meer dan IQ. Succes wordt hier omschreven als succes op het werk, in relaties, gezondheid, populariteit en (het voorkomen van) verslaving, agressie en criminaliteit.
2. Wilskracht is ontwikkelbaar! (en IQ niet)

Wetenschappelijke onderzoeken

Twee bekende onderzoeken, waarop veel vervolgonderzoeken zijn gebaseerd, zijn die van de marshmellows en van de radijsjes. Het onderzoek waarbij kinderen van 4 werden uitgedaagd om een marshmellow te weerstaan leidde tot bewijsmateriaal van conclusie 1 van hierboven. En het onderzoek waarbij door middel van radijsjes werd aangetoond dat je wilskracht kunt uitputten leidde tot onderbouwing van de tweede conclusie.

Feitelijk werkt wilskracht als een soort spier: je kunt de wilskrachtspier trainen en ontwikkelen, maar je kunt hem ook uitputten.

Huidige status?

Eerst maar even het slechte nieuws. De wilskracht in Nederland neemt drastisch af. Hele generaties groeien in verwennerij op. Ergens voor moeten knokken is meer uitzondering dan regel. Jonge sporttalenten haken af doordat de wil om de top te halen niet groot genoeg is. Nederland een groot sportland? Wat een onzin. We halen wel veel medailles op Olympische Spelen, maar vooral in B-sporten. Nederland doet in de meeste A-sporten nog maar nauwelijks mee. En dat ligt zeker niet aan de faciliteiten of beschikbare gelden.
De wilskrachtspier wordt niet getraind en daardoor ontbreekt langzamerhand ook de ambitie om andere zaken te bereiken in het leven. Met als eindresultaat hele generaties ongelukkige “watjes” die onvoldoende zijn voorbereid op het feit dat het leven domweg hard is.
En hier kunnen we voor de verandering eens niet met een vingertje wijzen naar anderen, wij zijn hier als ouders grotendeels zelf voor verantwoordelijk!

Iets te stevig? Ongenuanceerd? Misschien wel, maar dichter bij de waarheid dan menigeen zich realiseert!

Hoe werkt wilskracht?

• Keuzes op het gebied van wilskracht worden genomen in het deel van de hersenen dat de prefrontale cortex heet. Empathische gevoelens, het nemen van beslissingen en zelfbeheersing komen daar vandaan.
• Veel stress en een lage hartritmevariabiliteit (je hart heeft een natuurlijke variatie in aantal slagen per minuut en intensiteit, die variatie wordt hartritmevariabiliteit (HRV) genoemd) zijn zeer negatief voor wilskracht, en andersom.
• Dopamine is een stofje dat het lichaam aanmaakt als je verleiding voelt, het brengt je in een staat van hunkering. Maar dopamine bevredigt niet, het geeft slechts de verwachting van bevrediging. Daardoor valt het achteraf eigenlijk altijd tegen. We verwarren de belofte van beloning met geluk. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom surfen op het internet en computerspelletjes altijd weer verleiden tot de volgende pagina of het volgende level.

De impulsen die ingebakken zijn in de hersenen zorgen bijvoorbeeld voor de volgende onderzochte, soms verrassende, natuurlijke reacties:

1. Als we iets goeds doen willen we onszelf daarvoor belonen. In de wetenschap heet dit “Moral licensing”. Dat uit zich bijvoorbeeld op de volgende manieren:
   -Iemand die denkt aan geld doneren aan een goed doel, krijgt al meer zin om te shoppen.
   -Iemand die in een restaurant eet waar ze een gezonde kaart hebben zal meer vette hap eten.
   -Iemand met een milieuvriendelijke auto krijgt meer bekeuringen voor fout parkeren.
2. Als je wilskracht ontwikkelt in één aspect van je leven, train je het ook voor andere aspecten.
3. Kennen jullie die van “Niet aan een roze olifant denken?” Ja, je doet het toch. Datzelfde gebeurt als je zegt dat je nooit meer iets zult doen. Dus zeg nooit nooit, maar juist mildheid doet wonderen.
4. Lijners kennen het als de SAS-dag. Wetenschappelijk heet het het “What the hell effect”. Essentie ervan is dat iemand die faalt in zijn wilskrachtuitdaging helemaal doorslaat onder het motto “deze dag is toch verloren”.
5. We overschatten onszelf schromelijk. We denken altijd dat we morgen anders reageren op een wilskrachtuitdaging dan vandaag. Helaas doen we morgen precies hetzelfde als vandaag.

Hoe ontwikkel ik mijn wilskracht en dat van mijn kind?

Nieuwsgierig geworden? In mijn volgende blog zal ik nader ingaan op hóe de wilskrachtspier te ontwikkelen aan de hand van eenvoudige oefeningen. Voor dit moment is het belangrijk dat je je realiseert wat wilskracht is en hoe het werkt.